In Manu Medici

"De dokter moet gelijk komen. Het gaat helemaal niet goed met mijn vader."

Ik moet een spoedvisite rijden. De assistente heeft de samenvatting van het medisch dossier van de heer Waardenburg al uitgeprint en drukt die in mijn handen als ik langs de balie naar mijn auto loop. Mijn ogen scannen de gegevens.
De heer Waardenburg is 94 jaar oud en heeft slechte longen en een slecht hart, en nog wat vervelende problemen. Ik ken meneer niet. Hij wordt altijd begeleid door een collega in de praktijk, maar die is vandaag vrij.

Als ik binnenkom zegt de dochter gelijk: "Hij kan zo toch niet thuisblijven!" En al bij de eerste blik op meneer, ben ik het met haar eens. De heer Waardenburg is ernstig benauwd. Ik doe snel het belangrijkste onderzoek en mijn eerste gedachte wordt bevestigd: dat gaat hij niet redden thuis. En ik vraag me af, of hij het überhaupt wel gaat redden. Zelfs als ik hem naar het ziekenhuis stuur.

Ik zeg tegen de heer Waardenburg, dat ik hem naar het ziekenhuis wil sturen. Maar hij schudt heftig nee met zijn hoofd. "Maar wat wilt u dan?"
"Dood!"
Hij heeft nauwelijks lucht om te praten, maar dit komt er vastberaden en duidelijk uit.
Zijn dochter bevestigt het: vader zegt al 15 jaar dat hij dood wil. Omdat de heer Waardenburg nauwelijks lucht heeft om te praten, moet ik met ja-nee-vragen duidelijk krijgen of hij zich realiseert waar hij voor kiest. En het is duidelijk: hij wil niet naar het ziekenhuis, zelfs niet (of juist niet) als dat betekent, dat hij komt te overlijden.

Iemand die te ziek is om thuis te blijven, stuur je toch naar het ziekenhuis? Met de automatische piloot is het antwoord "ja". Maar de reactie van de heer Van Waardenburg, zorgt er voor dat ik niet op de automatische piloot verder kan.

In dubio abstine. In het verre verleden, was Latijn de taal van de dokter. Sommige oneliners uit die tijd, zijn zo goed, dat we ze nu nog gebruiken. En ze zijn zo oud, dat we ze nog altijd in het Latijn onthouden. "In dubio abstine" (bij twijfel niet doen) is er daar een van. De regel komt uit een tijd, waarin we van veel onderzoeken of behandelingen, niet wisten of ze wel of niet werkten. Het advies was dus: als je twijfelt of je wel of niet een onderzoek moet doen, of een behandeling, doe het dan niet!
In de tegenwoordige tijd wordt deze regel steeds vaker genegeerd: Bij twijfel doen we het juist wel! We willen het gevoel hebben, dat we in ieder geval wat geprobeerd hebben. Een extra meting doen, een extra foto maken, toch maar een behandeling proberen. Maar is de mens er mee geholpen?

Een gesprek met de aanwezige dochter en kleindochter maakt duidelijk dat meneer Van Waardenburg dit niet in een opwelling zegt, maar dat dit een al lang geleden genomen beslissing is. De familie vindt het besluit van hun (groot)vader moeilijk, maar willen het wel respecteren. We praten over mogelijkheden om te zorgen dat de heer Van Waardenburg nog zo comfortabel thuis kan blijven, en over hoe lang het mogelijk nog gaat duren.

Al snel zakt de heer Van Waardenburg weg, is hij niet meer aanspreekbaar, en lijkt hij zelf niet meer te merken hoe benauwd hij is. Twee uur later is hij overleden.

We zijn allemaal blij, dat hij thuis is gebleven.